Academia.eduAcademia.edu

The Saint Michael Altarpiece in Spišská Kapitula. A Preliminary Report.

2018, This pdf is a digital offprint of your contribution in A. Dubois, J. Couvert & T.-H. Borchert (eds), Technical Studies of Paintings: Problems of Attribution (15th-17th Centuries), ISBN 978-90-429-3532-7.

Abstract

The article discusses the results of the UV and IRR examinations of the Saint Michael Altarpiece, which was documented in 1478 in the Saint Martin Cathedral in Spišská Kapitula, Slovakia. It focuses on the centre panel of this altarpiece, depicting the Archangel Michael weighing souls. This depiction closely resembles the figure of Saint Michael found in the Last Judgement Polyptych in the Hôtel-Dieu in Beaune, linked to Rogier van der Weyden and his workshop.

References (153)

  1. HENDERIKS 2011
  2. Valentine Henderiks, Albrecht Bouts (1451/55-1549). Les Primitifs flamands. 3. Contributions à l'étude des Primitifs Flamands, 10, Brussels, 2011. HENDRIKMAN 2001
  3. Lars Hendrikman, Christiaan II als Scandinavische Constantijn, in Mil- lennium, 15, 2001, pp. 30-57. HESS 2012a
  4. Daniel Hess, Die Natur als vollkommene Lehrmeisterin der Kunst, in Daniel Hess and Thomas Eser (eds.), Der frühe Dürer, exh. cat., Nuremberg (Germanisches Nationalmuseum), 2012, pp. 117-131. HESS 2012b
  5. Daniel Hess, Natur und Landschaft, in Daniel Hess and Thomas Eser (eds.), Der frühe Dürer, exh. cat., Nuremberg (Germanisches National- museum), 2012, pp. 383-394. HESS 1955
  6. Gerhard Heß, Graf Georg. Der letzte Löwensteiner aus dem Hause Habs- burg, in Schwaben und Franken, in Heimatgeschichtliche Beilage der 'Heil- bronner Stimme', 1/9, 30.07.1955, pp. 1-2. HINDMAN 1992
  7. Sandra Hindman, Two Leaves from an Unknown Breviary. The Case for Simon Marmion, in Thomas Kren (ed.), Margaret of York, Simon Mar- mion and the Visions of Tondal, Malibu, 1992, pp. 223-232. HIRSCHFELDER 2013
  8. Dagmar Hirschfelder, Hans Pleydenwurff. Ein Nürnberger Maler aus Bamberg, in Brigitte Korn, Michael Diefenbacher and Steven M. Zahl- aus (eds.), Von nah und fern. Zuwanderer in die Reichsstadt Nürnberg, exh. cat., Nuremberg (Stadtmuseum Fembohaus), 2013, pp. 79-84. HIRSCHFELDER 2017
  9. Dagmar Hirschfelder, Pleydenwurff, Hans, in Andreas Beyer, Béné- dicte Savoy, Wolf Tegethoff (eds.), Allgemeines Künstlerlexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker. 96. Pintaldi-Pretro, 2017, pp. 147-149.
  10. HISSETTE, VAN PARYS 1987
  11. Roland Hissette and Johan van Parys, Le missel manuscrit de Ter Doest: Bruges, grand sém. 49/18 et ses deux Regimina Sanitatis, in Scriptorium, 41, 1987, pp. 58-77. HOLLSTEIN 1965
  12. Ernst Hollstein, Jahrringchronologische Datierung von Eichenhölzern ohne Waldkante, in Bonner Jahrbücher, 165, 1965, pp. 11-27. HOLLSTEIN 1949-2007
  13. Friedrich W.H. Hollstein, Dutch and Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts ca. 1450-1700, 72 vols., Roosendaal, 1949-2007.
  14. HOLLSTEIN, 1954-1996
  15. Friedrich W.H. Hollstein, German Engravings, Etchings, and Woodcuts ca. 1400-1700, 43 vols., Amsterdam/Roosendaal/Rotterdam, 1954-1996. HOLMES 1927
  16. Charles Holmes, Recent Acquisitions at Trafalgar Square, in Burlington Magazine, 51, 1927, pp. 104-113. HOOGEWERFF 1936a
  17. Godfridus J. Hoogewerff, De Noord-Nederlandsche Schilderkunst, vol. 1, The Hague, 1936. HOOGEWERFF 1936b
  18. Godefridus J. Hoogewerff, Vlaamsche kunst en Italiaansche Renaissance (De Wetenschappelijke bibliotheek Beeldende Kunsten), Mechlin/ Amsterdam, 1936. HOOGEWERFF 1948
  19. Godefridus J. Hoogewerff, Jan Swart van Groningen. De prediking van Johannes de Doper, in Phoenix, 3, 1948, pp. 1-3. HOOGEWERFF 1954
  20. Godfridus J. Hoogewerff, De schilderkunst in de Zuidelijke Nederlanden gedurende de zestiende eeuw tot omstreeks 1575, in Henk E. van Gelder and Jozef Duverger (eds.), Kunstgeschiedenis der Nederlanden, Utrecht/ Antwerp, 1954, vol. 1, pp. 388-436. HOSS 2007
  21. Manfred Hoß, Jan Swart. Ein Katalog zugeschriebener Zeichnungen, unpub- lished Ph. Diss., Westfälische Wilhelms-Universität Münster, 2007. HOSTE 1993
  22. Anselme Hoste, De Handschriften van Ter Doest, Steenbrugge, 1993. HOUBRAKEN 1976
  23. Arnold Houbraken, De Groote Schouburgh der Nederlantsche Konstschil- ders en Schilderessen (The Hague, 1753), facsimile reprint, Amsterdam, 1976. HOURS 1957
  24. Madeleine Hours, Quelques documents tirés de l'étude au Laboratoire du Polyptyque du Jugement dernier de l'Hôtel-Dieu de Beaune, in Bulletin du Laboratoire du Musée du Louvre, 2, 1957, pp. 22-39.
  25. HOUSTON/WASHINGTON 2012
  26. Tanya Paul, James Clifton, Julie Berger Hochstrasser and Arthur K. Wheelock, Elegance and Refinement: The Still-Life Paintings of Willem van Aelst, exh. cat., Houston (Museum of Fine Arts)/Washington (National Gallery of Art), 2012. HULIN DE LOO 1913
  27. Georges Hulin de Loo, Ein authentisches Werk von Goosen van der Wey- den in Kaiser-Friedrich-Museum. Die gleichzeitigen Gemälde aus Tongerloo und Lier und die Ursprung der Antwerpener Schule um 1500, in Jarhrbuch der königlich preussischen Kunstsammlungen, 34, 1913, pp. 59-88. HULIN DE LOO 1926-1929
  28. Georges Hulin de Loo, Stockt (Vrancke van der), in Biographie nationale de Belgique, Brussels, 1926-1929, vol. 24, cols. 66-76. HUYGHEBAERT 1966
  29. Nicolas Huyghebaert et al., Abbaye de Ter Doest à Lissewege, in Monas- ticon belge. III. Province de Flandre Occidentale, Liège, 1966, vol. 2, pp. 317-351. HYMANS 1883
  30. Henri Hymans, Notes sur quelques oeuvres d'art conservées en Flandre et dans le nord de la France, in Bulletin des Commissions royales d'Art et d'Archéologie, 24, 1883, pp. 193-286.
  31. ILLUSTRATED BARTSCH 1978- W.L. Strauss (ed.), The Illustrated Bartsch, New York/Pleasantville, 1978-(in progress). IONESCU 1964
  32. Teodor Ionescu, Muzeul Brukenthal. Galeria de artă plastică, Bucharest, 1964. JAARBOEK ANTWERPEN 2004-2005
  33. Jaarboek Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, 2004-2005. LAW 1908
  34. Ernest Law, The New Authorised Historical Catalogue of the Pictures and Tapestries in the King's Collection at Hampton Court, London, 1908. LE BLANC 1854-1890
  35. Charles le Blanc, Manuel de l'amateur d'estampes, 4 vols., Paris, 1854- 1890. LECHNER 1976
  36. Gregor Martin Lechner, Thomas von Aquino, in Engelbert Kirschbaum and Wolfgang Braunfels (eds.), Lexikon der christlichen Ikonographie. 8. Ikonographie der Heiligen. Meletius bis Zweiundvierzig Martyrer, Register, Rome/Vienna, 1976, cols. 475-484.
  37. LEEFLANG 2004-2005
  38. Micha Leeflang, Workshop Practices in Early Sixteenth-century Antwerp Studios, in Jaarboek Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, 2004/2005, pp. 233-273. LEONCINI 1997
  39. Luca Leoncini, I misteri delle tavole fiamminghe, Genoa, 1997. LEONCINI 2003
  40. Luca Leoncini, Maestro fiammingo, in Carla Cavelli Traverso (ed.), Primitivi Fiamminghi in Liguria, Genoa, 2003, pp. 138-140, nr. 31. LEONCINI 2008
  41. Luca Leoncini, Museo di Palazzo Reale Genova. I dipinti del Grande Appartamento Reale. Catalogo generale, vol. 1, Milan, 2008. LILLE 2005
  42. Le Maître au Feuillage brodé. Primitifs flamand. Secrets d'ateliers, exh. cat., Lille (Palais des Beaux-Arts), 2005. LONDON 2013
  43. Anna Reynolds, In Fine Style. The Art of Tudor and Stuart Fashion, exh. cat., London (Royal Collection Trust, Queen's Gallery), 2013. LORENTZ 2004
  44. Philippe Lorentz, La Crucifixion du Parlement de Paris (Collection solo, 29), Paris, 2004.
  45. LOS ANGELES/LONDON 2003
  46. Thomas Kren and Scot McKendrick, Illuminating the Renaissance. The Triumph of Flemish Manuscript Painting in Europe, exh. cat., Los Angeles (J.P. Getty Museum)/London (British Library), 2003. LOUGHMAN 1999
  47. John Loughman, The Market for Netherlandish Still Lifes, in Alan Chong and Wouter Kloek, Still-Life Paintings from the Netherlands 1550-1720, exh. cat., Amsterdam (Rijksmuseum)/Cleveland (The Cleveland Museum of Art), 1999, pp. 87-102. LOUVAIN 2009
  48. Lorne Campbell and Jan Van der Stock (eds.), Rogier van der Weyden. 1400-1464. Master of Passions, exh. cat., Louvain (M-Museum), 2009. LOUVAIN 2012
  49. Yvette Bruijnen, Joost M.A. Coen, Simone Cagno, Marjan Debaene, Valentine Henderiks, Koen Janssens and Joris Van Grieken, Getekend, Jan R. Jan Rombouts. Een renaissancemeester herontdekt, exh. cat., Lou- vain (M-Museum), Brussels, 2012. LUCHS 1863
  50. Hermann Luchs, Bildende Künstler in Schlesien nach Namen und Mono- grammen, in Zeitschrift für Geschichte und Alterthum Schlesiens, 5, 1863, pp. 1-56.
  51. LUCKHARDT, SCHNEEDE 2001
  52. Ulrich Luckhardt and Uwe M. Schneede, Private Schätze. Über das Sammeln von Kunst in Hamburg bis 1933, Hamburg, 2001. LUTZE, WIEGAND 1936-1937
  53. Eberhard Lutze and Eberhard Wiegand, Kataloge des Germanischen Nationalmuseums zu Nürnberg. Die Gemälde des 13. bis 16. Jahrhunderts, 2 vols., Leipzig, 1936-1937. LUXEMBOURG 2007
  54. Jean-Luc Mousset and Krista de Jonge (eds.), Un prince de la Renais- sance. Pierre-Ernest de Mansfeld (1517-1604), 2 vols., exh. cat., Luxem- bourg (Musée national d'histoire et d'art), 2007. LUXEMBOURG 2012
  55. Brueghel, Cranach, Tizian, van Eyck. Meisterwerke aus der Sammlung Brukenthal, exh. cat., Luxembourg (Villa Vauban-Musée d'Art de la Ville de Luxembourg), 2012. MADRID 1998
  56. Sam Segal and Ubaldo Sedano, Willem Kalf: Original y copia, exh. cat., Madrid (Museo Thyssen-Bornemisza), 1998. MADRID 2007
  57. Alejandro Vergara (ed.), Patinir. Essays and Critical Catalogue, exh. cat., Madrid (Museo Nacional del Prado), 2007. MADRID 2015
  58. Carmen Garcìa-Frías Checa, Javier Jordán de Urríes y de la Colina (eds.), El Retrato en las collectiones reales de patrimonio nacional. De Juan de Flandes a Antonio López, exh. cat., Madrid (Palacio Real), 2015. MADRID/BRUGES/NEW YORK 2005
  59. Till-Holger Borchert, Hans Memling. Portraits, exh. cat., Madrid (Museo Thyssen-Bornemisza)/Bruges (Groeningemuseum)/New York (Frick Collection), 2005. MARÈS DEULOVOL 2006
  60. Federico Marès Deulovol, El mundo fascinante del coleccionismo y de las antiguedades. Memorias de la vida de un coleccionista, Barcelona, 2006. MARLIER 1966
  61. Georges Marlier, La Renaissance flamande. Pierre Coeck d'Alost, Brussels, 1966. MARLIER 1969
  62. Georges Marlier, Pierre Brueghel le Jeune, Brussels, 1969. MARTENS 2004
  63. Didier Martens, A La Búsqueda de un Pintor Brujense del Renacimiento: ¿Quién es "Moraulus"?, in Archivo Español de Arte, 77/306, 2004, pp. 117-128. MARTENS 2010
  64. Didier Martens, Peinture flamande et goût ibérique aux XVème et XVIème siècles, Brussels, 2010. MARTENS, KISS 2003
  65. Didier Martens and Barbara Kiss, Le triptyque de Ontaneda aux Musées Royaux des Beaux-Arts de Bruxelles: typologie, attribution et fortune cri- tique, in Revue belge d'Archéologie et d'Histoire de l'Art/Belgisch tijdschrift voor oudheidkunde en kunstgeschiedenis, 72, 2003, pp. 113-146. MARTH 1994
  66. Regine Marth, Der Schatz der Goldenen Tafel. Kestner-Museum Hanno- ver (Museum Kesternianum, 2), Hanover, 1994. MARTH 2007
  67. Regine Marth, Der Schatz der Goldenen Tafel, in Eine Heiligenfigur der Workshop and the Master of the Getty Epistles, in The J.Paul Getty Museum Journal, 16, 1988, pp. 33-60. ORTH 1989
  68. Myra Dickman Orth, Antwerp Mannerist Model Drawings in French Renaissance Books of Hours. A Case Study of the 1520s Hours Workshop, in Journal of the Walters Art Gallery, 47, 1989, pp. 61-90. ORTH 2015
  69. Myra Dickman Orth, Renaissance Manuscripts. The Sixteenth Century (A Survey of Manuscripts Illuminated in France, 4), 2 vols., London/ Turnhout, 2015. PÄCHT 1997
  70. Otto Pächt, Early Netherlandish Painting, From Rogier van der Weyden to Gerard David, London, 1997.
  71. PAGÈS-CAMAGNA, DUVAL, GUICHARNAUD 2004
  72. Sandrine Pagès-Camagna, Alain Duval and Hélène Guicharnaud, Study of Gustave Moreau's Black Drawings: Identification of the Graphic Materials by Raman microspectrometry and PIXE, in Journal of Raman Spectroscopy, 35, 2004, pp. 628-632. PANOFSKY 1953
  73. Erwin Panofsky, Early Netherlandish Painting. Its Origin and Character, Cambridge (Ma), 1953. PANOFSKY 1964
  74. Erwin Panofsky, Early Netherlandish Painting. Its Origin and Character, 2 vols., 3rd ed., Cambridge (Ma), 1964. PARIS 2009
  75. Bruegel, Memling, Van Eyck… La collection Brukenthal, exh. cat., Paris (Musée Jacquemart-André), 2009. PARIS 2017
  76. François I er et l'art des Pays-Bas, exh. cat., Paris (Musée du Louvre), 2017. PARTHEY 1863-1864
  77. Gustav Parthey, Deutscher Bildersaal. Verzeichniss der in Deutschland vorhandenen Oelbilder verstorbener Maler, 2 vols., Berlin, 1863-1864. PASSAVANT 1833
  78. Johann David Passavant, Kunstreise durch England und Belgien, Frank- furt am Main, 1833. PASSAVANT 1843
  79. Johann David Passavant, Beiträge zur Kenntniss der alt-niederlandischen Malerschulen bis zur Mitte des sechzehnten Jahrhunderts, in Kunstblatt, 24, 1843, pp. 225-263.
  80. Johann David Passavant, Le peintre-graveur, 3 vols., Leipzig, 1860-1862. PATAŁA 2015
  81. Agnieszka Patała, Rola Norymbergi w ksztaltowaniu późnogotyckiego malarstwa tablicowego na ´Sla . sku, Ph. Diss., University of Wroclaw, 2015. PAUL 2008
  82. Tanya Paul, 'Beschildert met een Glans': Willem van Aelst and Artistic Self-Consciousness in Seventeenth-Century Dutch Still Life Painting, unpublished Ph. Diss., University of Virginia, 2008. PAUL 2012
  83. Tanya Paul, Cultivating Virtuosity: A Biographical Portrait of Willem van Aelst, in Tanya Paul, James Clifton, Julie Berger Hochstrasser and Arthur K. Wheelock, Elegance and Refinement: The Still-Life Paintings of Willem van Aelst, exh. cat., Houston (Museum of Fine Arts)/Wash- ington (National Gallery of Art), 2012, pp. 10-23. PAUWELS 1959
  84. Henri Pauwels, Een Kruisiging met stichters van Joos van Wassenhove, in Revue Belge d'Archéologie et d'Histoire de l'Art/ Belgisch tijdschrift voor oudheidkunde en kunstgeschiedenis, 28/1-2, 1959, pp. 43-51. PÉRIER-D'IETEREN 1985
  85. Catheline Périer-D'Ieteren, Colyn de Coter et la technique picturale des peintres flamands du XV e siècle, Brussels, 1985. PÉRIER-D'IETEREN 2005
  86. Catheline Périer-D'Ieteren, Thierry Bouts. L'oeuvre complet, Brussels, 2005. PÉRIER-D'LETEREN 2006
  87. Catheline Périer-D'leteren, Dieric Bouts. The Complete Works, Brussels, 2006. PÉRIER-D'IETEREN 2015
  88. Catheline Périer-D'Ieteren, Essai d'attribution des volets peints du retable de Güstrow et examen de leur dessin sous-jacent, in Catheline Périer- D'Ieteren and Yvo Mohrmann (eds.), Le retable de la Passion de l'église Sainte-Marie de Güstrow/Der Passions-Altar der Pfarrkirche St. Marien zu Güstrow, Brussels, 2015, pp. 105-133.
  89. PÉRIER-D'IETEREN, MOHRMANN 2015
  90. Catheline Périer-D'Ieteren and Yvo Mohrmann (eds.), Le retable de la Passion de l'église Sainte-Marie de Güstrow/Der Passions-Altar der Pfarrkirche St. Marien zu Güstrow, Brussels, 2015. PLATH 1980
  91. Helmut Plath, Das St. Michaeliskloster von 1376 in Lüneburg, Lüneburg, 1980. POSTEC 2012
  92. Marie Postec, Technical Reconstitution based on 'The Seven Sacraments' by Rogier van der Weyden: An Experimental Approach, in Lorne Camp- bell, Jan Van der Stock, Catherine Reynolds and Lieve Watteeuw (eds.), Underdrawing and Technology in Painting. Symposium XVII. Rogier van der Weyden in Context, Paris/Louvain/Walpole, 2012, pp. 146-156.
  93. PRINCIPALES ACQUISITIONS 1978
  94. La Chronique des Arts. Principales acquisitions des Musées en 1977, in Gazette des Beaux Arts, Supplément, 1310/March 1978, p. 36, nr. 168. PROVOOST 2006
  95. Nele Provoost, Profane devotie in een kleine stad in middeleeuws Vlaanderen. De Heilige Kruisprocessie te Veurne (1395-1550), in Handelingen van het genootschap voor geschiedenis te Brugge, 143/3-4, 2006, pp. 449-523. PYNE 1819
  96. William Henry Pyne, The History of Royal Residences, 3 vols., London, 1819. RAGGHIANTI 1949
  97. Carlo Ragghianti, Il maestro delle 'Scene della passione di Bruges', in Critica d'Arte, 4, 1949, pp. 334-338. RANDALL 1989
  98. Lilian M.C. Randall, Medieval and Renaissance Manuscripts in the Walters Art Gallery. 2. France, 1420-1540, Baltimore, 1989. RANKE 1861
  99. Wilhelm Ranke, Alte christliche Bilder, photographisch dargestellt. Erstes Heft mit drei Bildern der altflandrischen Schule, Berlin, 1861. mands. 1. Corpus de la peinture des anciens Pays-Bas méridionaux au quinzième siècle, 13, Brussels, 1973. VERONEE-VERHAEGEN 1981
  100. Nicole Veronee-Verhaegen, D'un Jugement Dernier à l'autre, in Ars Auro Prior, Studia Joanni Bialostocki sexagenario dicata, Varsovie, 1981, pp. 171-178.
  101. VERONEE-VERHAEGEN 1983
  102. Nicole Veronee-Verhaegen, Le retable de Beaune. Élaboration et collabo- ration, in Dominique Hollanders-Favart and Roger Van Schoute (eds.), Le dessin sous-jacent dans la peinture. Colloque IV. Le problème de l'auteur de l'oeuvre de peinture. Contribution de l'étude du dessin sous- jacent à la question des attributions, Louvain-la-Neuve, 1983, pp. 11-15.
  103. VEROUGSTRAETE, VAN SCHOUTE 2001
  104. Hélène Verougstraete and Roger Van Schoute, La Madone Renders et sa restauration par Joseph Van der Veken (1872-1964), in Hélène Verougstraete and Roger Van Schoute (eds.), Le dessin sous-jacent et la technologie dans la peinture. Colloque XIII. La peinture et le laboratoire: procédés, méthodologie, applications., Louvain/Paris, 2001, pp. 137-148. VILLELA-PETIT 2003
  105. Inès Villela-Petit, with the participation of Patricia Roger, Le Bréviaire de Châteauroux, Paris, 2003. VOLL 1906
  106. Karl Voll, Die altniederländische Malerei von Jan van Eyck bis Memling. Ein Entwicklungsgeschichtlicher Versuch, Leipzig, 1906. VOLLMER 1950
  107. Hans Vollmer, Allgemeines Lexicon der Bildenden Künstler van der Antike bis zur Gegenwart [Thieme and Becker], vol. 37, Meister mit Notnamen und Monogrammisten, Leipzig, 1950.
  108. VON BALDASS 1918
  109. Ludwig von Baldass, Notizen über holländische Zeichner des XVI. Jahr- hunderts. III. Jan Swart van Groningen, in Mitteilungen der Gesellschaft für vervielfältigende Kunst, 41, 1918, pp. 11-21.
  110. VON FRIMMEL 1894
  111. Theodor von Frimmel, Kleine Galeriestudien. Die Gemäldesammlung in Hermannstadt, Vienna, 1894.
  112. VON MURR 1801
  113. Christoph Gottlieb von Murr, Beschreibung der vornehmsten Merkwür- digkeiten in der Reichsstadt Nürnberg, in deren Bezirke, und auf der Uni- versität Altdorf nebst einem Anhange, 2nd ed., Nuremberg, 1801. VON REBER 1885
  114. Franz von Reber, Katalog der Gemälde-Sammlung der königlichen älteren Pinakothek in München: vollständig amtliche Ausgabe, Munich, 1885. VON SIERSTORPFF 1817
  115. Caspar Heinrich von Sierstorpff, Für die Kunstfreunde, welche meine kleine Gemälde-Sammlung besuchen wollen, Braunschweig, 1817. VON WURZBACH 1906-1911
  116. Alfred von Wurzbach, Niederländisches Künstler-Lexikon, 3 vols., Vienna, 1906-1911. WAAGEN 1854
  117. Gustav Friedrich Waagen, Treasures of Art in Great Britain, 3 vols., London, 1854. WAAGEN 1856
  118. Gustav Friedrich Waagen, Bemerkungen über Kunstwerke in einige Provinzen van Frankreich, mit besonderer Berücksichtigungaltfranzösischer und altniederländischer Kunst, in Kunstblatt, 7, 1856, pp. 236-240. WADUM 1995
  119. JørgenWadum, Primuersel of Imprimatura, in kM, 15, 1995, pp. 39-40. WADUM 1998
  120. Jørgen Wadum, The Antwerp Brand on Paintings on Panel, in Erma Her- mens (ed.), Looking Through Paintings. The Study of Painting Techniques and Materials in Support of Art Historical Research (Leids Kunsthis- torisch Jaarboek, 11), Baarn/London, 1998, pp. 179-198. WAGNER 1774
  121. Carolus Wagner (ed.), Analecta Scepusii sacri et profane. vol. 1, Vienna, 1774, pp. 347-351, nr. XXXVII. WASHINGTON/ANTWERP 2006
  122. John O. Hand, Catherine A. Metzger and Ron Spronk (eds.), Prayers and Portraits. Unfolding the Netherlandish Diptych, exh. cat., Washing- ton (National Gallery of Art)/Antwerp (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten), 2006. WATERHOUSE 1953
  123. Ellis Waterhouse, Painting in Britain 1530 to 1790, London, 1953. WAUTERS 1855
  124. Alphonse Wauters, Roger Vanderweyden, ses oeuvres, ses élèves et ses descendants, étude sur l'histoire de la peinture flamande au XVe siècle, in Revue universelle des Arts, 1855-1856, vol. 1, pp. 421-433, vol. 2, pp. 1-36, 85-99, 165-176, 245-265, 325-338. WAUTERS 1909
  125. Alphonse Wauters, Corneille van Coninxloo et le triptyque de l'Abbé de Tuegele au Musée de Bruxelles, in Revue de Belgique, 4, 1909, pp. 99-113. WEALE 1911
  126. W.H. James Weale, Imaginary Flemish Painters, in The Burlington Maga- zine for Connoisseurs, 20/105, 1911, p. 172. WEILANDT 2003
  127. Gerhard Weilandt, Alltag einer Küsterin. Die Ausstattung und liturgische Nutzung von Chor und Nonnenempore der Nürnberger Dominikanerinnen- kirche nach dem unbekannten 'Notel der Küsterin' (1436), in Anna Moraht- Fromm (ed.), Kunst und Liturgie. Choranlagen des Spätmittelalters. Ihre Architektur, Ausstattung und Nutzung, Ostfildern, 2003, pp. 159-187. WEILANDT 2007
  128. Gerhard Weilandt, Die Sebalduskirche in Nürnberg. Bild und Gesellschaft im Zeitalter der Gotik und Renaissance (Studien zur internationalen Architektur-und Kunstgeschichte, 47), Petersberg, 2007. WENIGER 2014
  129. Matthias Weniger, Fränkische Galerie. Zweigmuseum des Bayerischen Nationalmuseums, Festung Rosenberg, Kronach (Kataloge des Bayer- ischen Nationalmuseums, n.e. 4), Petersberg, 2014. WHEELOCK 2012
  130. Arthur K. Wheelock, "Guillelmo" in Amsterdam: Van Aelst's Painterly Style in Amsterdam, in Tanya Paul, James Clifton, Julie Berger Hoch- strasser and Arthur K. Wheelock, Elegance and Refinement: The Still- Life Paintings of Willem van Aelst, exh. cat., Houston (Museum of Fine Arts)/Washington (National Gallery of Art), 2012, pp. 36-49. WIEMERS 1994
  131. Michael Wiemers, Die Heilung der Geistigen Blindheit zu Jan de Beers 'Anbetung der Hirten' im Kölner Wallraf-Richartz-Museum, in Wallraf- Richartz-Jahrbuch, 55, 1994, pp. 315-332.
  132. WILLBERG 1997
  133. Annette Willberg, Die Punzierungen in der Altkölner Malerei. Pun- zierungen in Kölner Tafelbildern des 14. und 15. Jahrhunderts, unpub- lished Ph. Diss., Universität zu Köln, 1997. WINKLER 1913
  134. Friedrich Winkler, Der Meister von Flémalle und Rogier van der Weyden. Studien zu ihren Werken und zur Kunst ihrer Zeit mit mehreren Katalogen zu Rogier, Strasbourg, 1913. WINKLER 1923
  135. Friedrich Winkler, Die nordfranzösische Malerei im 15. Jahrhundert und ihr Verhältnis zur altniederländische Malerei, in Paul Clemen (ed.), Bel- gische Kunstdenkmäler, Munich, 1923, vol. 1, pp. 247-268. WINKLER 1924
  136. Friedrich Winkler, Die Altniederländische Malerei, Die Malerei in Belgien und Holland von 1400-1600, Berlin, 1924. WINKLER 1925
  137. Friedrich Winkler, Die flämische Buchmalerei des XV. und XVI. Jahrhun- derts, Leipzig, 1925. WOHLFEIL 1985
  138. Rainer and Trudl Wohlfeil, Nürnberger Bildepitaphien. Versuch einer Fallstudie zur historischen Bildkunde, in Zeitschrift für historische Forschung, 12, 1985, pp. 129-180. WOLFF 2008a
  139. Martha Wolff (ed.), Northern European and Spanish Paintings before 1600 in the Art Institute of Chicago. A Catalogue of the Collection, Chi- cago, 2008. WOLFF 2008b
  140. Martha Wolff, Observations on Underdrawings in Paintings by the Master of Moulins, in Julien Chapuis (ed.), Invention, Northern Renaissance Studies in Honor of Molly Faries, Turnhout, 2008, pp. 136-151. WOLFF 2011
  141. Martha Wolff, Le processus créatif de Jean Hey, in Frédéric Elsig (ed.), Peindre en France à la Renaissance. I. Les courants stylistiques au temps de Louis XII et de François I er , Milan, 2011, pp. 195-214. WOLFSON 1992
  142. Michael Wolfson, Niedersächsisches Landesmuseum Hannover, Landesgalerie, Die deutschen und die niederländischen Gemälde bis 1550, Hanover, 1992. WOLFTHAL, METZGER 2014
  143. Diane Wolfthal and Cathy Metzger, Los Angeles Museums. The Flemish Primitives. 1. Corpus of Early Netherlandish Painting, 22, Brussels, 2014. WOLTERS 2011
  144. Margreet Wolters, 'Met kool en krijt'. De functie van de ondertekening in de schilderijen van Joachim Beuckelaer, unpublished Ph. Diss., University of Groningen, 2011. WOLTERS, WALLERT 1999
  145. Margreet Wolters and Arie Wallert, Joachim Beuckelaer. The Well-Stocked Kitchen, in Arie Wallert (ed.), Still Lifes: Techniques and Style. An Examina- tion of Paintings from the Rijksmuseum, exh. cat., Amsterdam (Rijksmu- seum), 1999, pp. 40-43, nr. 1. WOODS 1996
  146. Kim Woods, Jan Mertens, in The Dictionary of Art, London/New York, 1996, vol. 21, p. 167. WORNUM 1867
  147. Ralph N. Wornum, Some Account of the Life and Works of Hans Holbein, London, 1867. WORP 1898
  148. Jacob A. Worp, Gerard Nicolaas Heerkens, in Groningsche Volksalmanak voor het Jaar 1899, Groningen, 1898, pp. 1-51.
  149. WOUTERS, BANIK 2000
  150. Jan Wouters and Gerhard Banik, Inks from the Middle Ages: Old Reci- pes, Modern Analysis and Future Decay, in Pierre Cockshaw and Chris- tiane Van den Bergen-Pantens (eds.), Les Chroniques de Hainaut ou les Ambitions d'un Prince Bourguignon, Turnhout, 2000, pp. 141-148. ZDANOV 2017
  151. Sacha Zdanov, Nouvelles perspectives sur la conception des volets peints des retables mixtes brabançons: le retable de Güstrow, in Annales d'histoire de l'art et d'archéologie, 39, 2017, pp. 103-121. ZEVENBERGEN 2012-2013
  152. Luther Zevenbergen, Parochiale armenzorg te Kortrijk. 1520-1547. Een onderzoek naar de armendis van de Sint-Maartenskerk, unpublished Ph. Diss., KULeuven, 2012-2013. ZIEMBA 2011
  153. Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. II. Nider- landzkie malarstwo tablicowe 1430-1500, Warsaw, 2011.